Değişen Yasa, Değişmeyen Baskı, Türkiye’de muhalif seslere yönelen baskının kaynağında yer alan terörle mücadele mevzuatının 1980’den bugüne izini sürüyor. Araştırma, 1991 yılının Nisan ayında yürürlüğe giren Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) hazırlanmasına ve yasalaşmasına giden tarihsel süreci ve siyasi iklimi 12 Eylül askeri darbesini bir milat kabul ederek ele alıyor. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonraki süreçte ise farklı sivil alanların nasıl kriminalize edildiği ve kanunların sistematik yargısal tacizi mümkün kılmak için nasıl araçsallaştırıldığı kronolojik olarak inceleniyor.

“Terörle mücadele mevzuatı” olarak adlandırılan yasaların peşinden giden araştırma, güvenlikçi politikaların ve sivil alana yönelik baskının ifa edilmesi için kullanılan hukuki külliyatın diğer bileşenlerini, örneğin Türk Ceza Kanunu’nun 216. ve 301. maddeleri gibi TMK dışında kalan mevzuatı da bu çerçevede değerlendiriyor.

Çalışmanın temel amacı, Türkiye’nin evrensel hukuk değerlerine ve insan hakları ve özgürlüklerine saygılı demokratik bir ülke olmasının önündeki en önemli engellerden biri olan “terör” kavramının Türkiye’deki dönüşümünü incelemek, yargı reformlarının ve yasal değişikliklerin uygulamadaki etkisine bakmak ve meselenin tartışmalı boyutlarını örnekler üzerinden sunmak. “Terörle mücadele” olgusunun mevzuattaki sürekliliğini ortaya koymak amacıyla 1980’den günümüze gelen kırk yıllık süreci farklı dönemlere bölerek ele alan araştırma, böylece TMK’ya ilişkin kapsamlı bir tarihsel izlek sunuyor.

Araştırmanın bulgularını tartışmak için düzenleyeceğimiz çevrimiçi panelde bu tarihsel izleği gözeterek terörle mücadele mevzuatının hangi dönemde hangi grupları nasıl hedef aldığını ve geçirdiği reformlara rağmen özünü korumaya nasıl devam ettiğini, tartışmacılarımızla birlikte ele alacağız.

Bağlam

Hafıza Merkezi olarak 2018’den bu yana hak savunucularına yönelik baskıları izliyor ve bu baskılara karşı dayanışma faaliyetleri yürütüyoruz. Sessiz Kalma web sitesi aracılığıyla kamusallaştırdığımız bu çalışmalar, terörle mücadele mevzuatının hak örgütleri ve hak savunucularına yönelik yargısal tacizlerin “elverişli bir aracı” olarak kullanıldığını ortaya koydu. 2018’den beri yürütülen izleme çalışmasının ürünü olan bir önceki raporumuzda hak savunucularına yönelik yıldırma politikalarının 2015-2021 yılları arasındaki tablosunu ortaya koymayı amaçlamış ve “bilhassa terörle mücadele ve ulusal güvenlik yasaları olmak üzere yürürlükteki mevzuatın kötü niyetli bir biçimde uygulandığı” tespitini yapmıştık. Umuyoruz ki bu tespitin izinden giderek hazırladığımız Değişen Yasa, Değişmeyen Baskı, Türkiye’nin evrensel hukuk değerlerine ve insan hak ve özgürlüklerine saygılı demokratik bir ülke olmasının önündeki en önemli engellerden biri olan “terörle mücadele” olgusunun tartışılmasına vesile olur.

Tartışmacılar

Ali Duran Topuz, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Eğitimini tamamladıktan sonra bir süre avukatlık yaptı, 1994 yılında ise gazeteciliğe yöneldi. Halen İstanbul Barosu’na kayıtlı. Meslek hayatının 17 yılını Radikal gazetesinde geçirdi, burada farklı görevlerde bulundu. Kurucu editörlerinden olduğu Gazete Duvar’ın genel yayın yönetmenliğini 2016-2021 yılları arasında yürüttü. Gazete Duvar’dan ayrıldıktan sonra Artı Gerçek’te yazmaya başladı, 2022 yılından bu yana aynı mecranın yayın yönetmeni olarak görev alıyor. Topuz aynı zamanda çeşitli edebiyat dergilerinde şiirler, öyküler ve edebiyat eleştirileri yayınlıyor; azınlık hakları ve güncel siyasi meseleler üzerine yazılar kaleme alıyor.

Eren Keskin, 1984 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1989 yılında üye olduğu İnsan Hakları Derneği’ne uzun yıllar yöneticilik yapan Keskin şu anda derneğin eş başkanlığını yürütüyor. 1995 yılında Özgür Gündem gazetesinde "Kürdistan" kelimesini kullanması nedeniyle altı ay hapis yattı ve bu süreçte gözaltında cinsel tacize ve tecavüze maruz kalan kadınların yaşadıklarına tanıklık etti. Bu deneyim sonrasında Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu’nu kurdu. 2013 yılından KHK ile kapatıldığı 2016 yılına kadar Özgür Gündem gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Bu dönemde yayımlanan yazılar nedeniyle şu ana kadar toplam 26 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırıldı ve 8 senedir yurt dışına çıkış yasağı var. 

Nuray Özdoğan, 1998 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. İnsan Hakları Derneği, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği üyesi olan Özdoğan, ayrıca HDP ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu Eş Sözcülüğü görevini yürüttü. Özdoğan halen Dem Parti Hukuk Komisyonu ve ÖHD bünyesinde çalışmalarına devam etmektedir.Türkiye'deki çeşitli insan hakları davalarında aktif rol aldı; özellikle 10 Ekim Ankara Katliamı, JİTEM Ankara ve Kızıltepe Davaları, Vartinis Katliamı, Kobanê Davası yargılanması gibi önemli davalarda savunma yaptı. Bu davalarda adil yargılama ve insan hakları ihlalleri konularındaki sorunlara işaret eden yazıları basında yer aldı. 

Serdar Tekin, siyaset kuramı doktorasını Toronto Üniversitesi’nde tamamladı. Kamuoyunda “Barış Bildirisi” olarak da bilinen “Bu suça ortak olmayacağız!” başlıklı bildiriyi imzaladığı için, öğretim üyesi olarak çalıştığı Ege Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden KHK ile ihraç edildi. Founding Acts: Constitutional Origins in a Democratic Age adlı kitabı 2016’da ABD’de University of Pennsylvania Press tarafından, TİHV Akademi bünyesinde hazırladığı Üniversitenin Olağanüstü Hâli: Akademik Ortamın Tahribatı Üzerine Bir İnceleme başlıklı çalışma ise 2019’da Türkiye İnsan Hakları Vakfı tarafından yayımlandı. Halen Toplum ve Bilim dergisinin yayın kurulunda yer alıyor ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nda araştırmacı olarak çalışıyor.